Nesvestica, kolaps ili stručno – sinkopa, predstavlja nagli tranzitorni (prolazni) gubitak svesti uz koji se gubi posturalni tonus (napetost antigravitacionih mišića koji održavaju uspravan položaj tela) neposredno pri opštoj hipoperfuziji (nedovoljnom protoku krvi) mozga. Nesvestica je najčešći razlog tranzitornog gubitka svesti.
Za nesvesticu tj. sinkopu je karakteristično da nakon pada u nesvest pacijent dolazi sebi gotovo odmah i ponaša se sasvim normalno, zna gde se nalazi i mentalne sposobnosti su svakidašnje. Ovo vreme nesvesti traje svega nekoliko sekundi, a u vrlo ekstremnim slučajevima traje i 2-3 minute.
Vrlo je bitno nesvesticu razlikovati od drugih stanja koja mogu da budu uzrok apsolutnog gubitka svesti ili prividnog gubitka svesti.
Karakteristično za nesvesticu:
Tipična klinička slika nesvestice rezultira u padu krvnog pritiska, koža pobledi, preznojavanje je gotovo redovno i naravno gubitak svesti. Osoba koja doživi nesvesticu diše plitko, vrlo usporeno, a tonus sfinktera biva očuvan. Bitno je napomenuti da osećaj nesvestice i pad u nesvest tj. gubitak svesti nisu isto. Osećaj nesvestice ne mora uvek da rezultira padom u nesvest. Gubitak svesti može da bude povezan sa padom pacijenta, ali pad pacijenta može biti uzrokovan vrtoglavicom ili spoticanjem, bez gubitka svesti ili sa naknadnim gubitkom svesti usled eventualne povrede glave. Nesvesticu uzrokuju mnogobrojne bolesti i stanja pacijenta te stoga je neophodno da se detaljno utvrdi njen uzrok.
Nesvestice mogu da budu izazvane srčanim smetnjama, nesrčanim smetnjama i nejasnim uzrokom.
Uzroci nastanka nesvestice:
- Stokes Adamsov sindrom odnosno trenutni poremećaj srčanog ritma(obično u vidu bradikardije (usporenog srčanog ritma) ili palpitacije (ubrzan srčani rad) može da bude uzrok nesvestice.Bez znakova upozorenja i u bilo kom položaju, bez propratne vrtoglavice, osoba može da doživi nesvesticu. Tipično za ovu vrstu nesvestice jeste da se osoba povrati za par sekundi i često uzrok gubitka svesti može da bude povreda nastala usred pada.
- Vazovagalna nesvestica, predstavlja psihički ili fizički nadražaj kao što je bol, strah i stvari koje samim pogledom pokreću strah(krv, nesreća, smrtni slučaj itd.), za čije vreme se šire krvni sudovi na periferiji , oseća mučnina, preznojavanje, vid biva nejasan.
- Ortostatski gubitak svesti nastaje nakon naglog ustajanja iz sedećeg ili ležećeg položaja propraćenom naglom slabošću i zamračenim vidom.Uzrok ovakve vrste nesvestice jeste krvni pritisak. S obzirom da je ustajanje naglo, srce ne stigne da adekvatno povisi krvni pritisak u tom momentu i osoba može da oseti pomenute simptome.
- Gubitak svesti može da se dogodi i u toku epileptičkog napada.Tada je direktno povezana sa ugrizanjem jezika i grčenjem mišića kao i amnezijom napada. Gubitak svesti može da bude uzrokovana i naglim osvetljenjem prostorije, ali isto tako i padom nivoa šećera u krvi (tipično kod osoba sa dijabetesom).
- Upotreba određenih medikamenata takođe može da izazove nesvesticu.Naime, antihipertenzivni i antidepresivni lekovi ali i analgetici i antianginozni lekovi mogu da izazovu nesvesticu kod pacijenta. Stoga je vrlo bitno dokumentovati postojeće farmakološke uticaje sa ciljem sprečavanja ponovne nesvestice.
- Nedefinisani uzroci nastanka nesvestice se ogledaju u pregledu istorije bolesti i elektrokardiografskog i elektroencefalografskog ispitivanja.Ukoliko se ne dolazi do vernih rezultata, smatra se da su uzroci nedefinisani i u tom slučaju fokus se stavlja pre svega na srčana ispitivanja odnosno patološke promene na EKG-u. Ukoliko se ni tada ne nađe uzrok, tada se fokus stavlja na druge moguće činioce kao što je bradiaritimija, hipotenzija, sklonost ka hipoglikemiji, različite vrste anemije(malokrvnosti), protoku krvi u ekstrakranijalnim i intrakranijalnim krvnim sudovima ili uzroke psihijatrijske prirode.
Dijagnoza nastanka nesvestice
Mnogobrojna testiranja su nekad neophodna kako bi lekar došao do tačnog i neosporivog zaključka uzroka za nastanak nesvestice. Rade se laboratorijski testovi krvi, kardiološki testovi, kolor dopler krvnih sudova vrata, transkranijalni dopler, elektroencefalografija, CT mozga, psihijatrijsko ispitivanje i testiranje uz pomoć tzv. tilt stola. Testiranje uz pomoć tilt stola je vrsta provokativnog testa u kome se očekuju simptomi koji bi mogli da ukažu na nesvesticu ili sama nesvestica sa ciljem daljeg ispitivanja i lečenja. Vrši se isključivo kada uzrok nastanka nesvestice nije jasno definisan.
Svaka osoba koja uviđa slične simptome ili uzroke nastanka nesvestice kod sebe, treba što pre da se konsultuje sa lekarom koji će je dalje savetovati u cilju izlečenja nesvestice ili nekih drugih bolesti. Naš stručni tim lekara iz koji je specijalizirao isključivo pomenute oblasti, uvek vam je na raspolaganju!
